Άνδρες και γυναίκες εργαζόμενοι : Δουλεύουν όντως διαφορετικά, λόγω βιολογικών διαφορών;
ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ (VERSUS) ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ / ΟΙΣΤΡΑΔΙΟΛΗ (VERSUS) ΤΕΣΤΟΣΤΕΡΟΝΗ
Είναι γενικά παραδεκτό ότι σε κοινωνικό, καθώς και σε εργασιακό επίπεδο, η συμπεριφορά των γυναικών εργαζομένων διαφοροποιείται από αυτή των ανδρών συναδέλφων τους. Η εξήγηση είναι απλούστατη και «εκτός των άλλων π.χ παιδεία, εμπειρία κλπ» δεν οφείλεται στις σωματικές, αλλά στις ορμονικές διαφορές των δύο φύλλων.
Με την πάροδο του χρόνου, την ανταγωνιστικότητα που έχει επιβληθεί από την πληθώρα των εταιριών και, προπάντων, από την διεύρυνση των απαιτήσεων για περισσότερη και καλύτερη παροχή υπηρεσιών στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα προέκυψε η επιτακτική ανάγκη ανάπτυξης νέων τρόπων επικοινωνίας, προβολής και διαχείρισης.
Η καινούργια αυτή διάσταση του μάνατζμεντ, που βασίζεται περισσότερο στις διαπροσωπικές σχέσεις και επαφές, ενισχύει την άποψη ότι η παρουσία της γυναίκας μάνατζερ στην επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς από τη φύση της διαθέτει διαίσθηση και διορατικότητα, συναίσθημα και φαντασία, είναι αναγκαία και δημιουργική. Διότι δεν μανατζάρει κανείς μηχανές, αλλά ορίζει και επικοινωνεί με ανθρώπινους χαρακτήρες.
Η διοίκηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία ένα άτομο επηρεάζει άλλους ανθρώπους, δίνει κίνητρα και έμπνευση και καθοδηγεί τις δραστηριότητές τους, έτσι ώστε να επιτύχουν ομαδικούς ή επιχειρησιακούς στόχους.
Ο σύγχρονος μάνατζερ, λοιπόν, για να μπορεί να αντεπεξέλθει στον πολύπλοκο, σκληρό επιχειρηματικό κόσμο, χρειάζεται γνώση και επιδεξιότητα. Πρέπει να έχει όραμα και να μπορεί να το μεταφέρει στους εργαζομένους. Να διαθέτει έμπνευση και διορατικότητα. Να είναι ικανός να καλλιεργήσει σωστό κλίμα μεταξύ των εργαζομένων και ταυτόχρονα να δημιουργεί προϋποθέσεις για συμμετοχή όλων των υφισταμένων του στην επίτευξη των στόχων.
Στο ερώτημα “υπάρχει βάσιμη διαφοροποίηση στις ικανότητες και στην αποτελεσματικότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών;” η επιστήμη απαντά, εξηγώντας τις αποκλίσεις της συμπεριφοράς των δύο φύλων στο σύγχρονο εργασιακό καθεστώς. Σαφώς, από ιατρική άποψη, τα δύο φύλλα έχουν βιολογικές διαφορές, που ξεκινούν από τη φυσική κατάσταση έως και την ψυχολογική και νοητική υπόσταση. Σε επίπεδο διοικητικών στελεχών, αυτό που μας ενδιαφέρει δεν είναι πλέον οι σωματικές διαφορές (η μυϊκή δύναμη, το ύψος, οι αντοχές), αφού σχεδόν όλα σήμερα ελέγχονται από το πνεύμα.
Εγκεφαλικές είναι, λοιπόν, οι διαφορές που δρουν υποστηρικτικά στις ικανότητες - και αυτό ισχύει σε όλους τους τομείς της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Πρόκειται για διαφορές που προσδιορίζουν την εργασιακή συμπεριφορά των δύο φύλλων.
Ως ενδοκρινολόγος θα ήθελα να καταθέσω μερικά επιστημονικά δεδομένα. Έχει αποδειχθεί και μετρηθεί εργαστηριακά ότι οι “οι γυναικείες” και οι “ανδρικές” ορμόνες του φύλου, που συνυπάρχουν και στα δύο φύλα σε διαφορετικές ποσότητες, έχουν ψυχοτροπικές επιδράσεις. Δρουν, δηλαδή, σε δομές και λειτουργίες του εγκεφάλου (υποθάλαμος – υπόφυση), προκαλώντας την παραγωγή των λεγόμενων νευρομεταβιβαστών, των “χημικών αγγελιαφόρων” για την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων, που κατάληξη έχουν την έκφραση ενός βιολογικού αποτελέσματος.
Οι ψυχοτροπικές επιδράσεις των ορμονών του φύλου επισυμβαίνουν στον άνθρωπο σε σχέση με τη σεξουαλικότητα, την επιθετικότητα, το επίπεδο δραστηριότητας, την εκτέλεση πράξεων, τη γνώση, τα χαρακτηριστικά του συναισθήματος και της προσωπικότητας και επηρεάζουν τις ψυχοκινητικές λειτουργίες, το συνειρμό και τη διανοητική εκτέλεση σε διάφορες γνωστικές δοκιμασίες.
Έχουν δε απόλυτη δράση σε σωματικό επίπεδο, προσδιορίζοντας τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου (μαλλιά, μαστός, σωματική διάπλαση). Έτσι, από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί αποδεικνύεται ότι υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ των διαστάσεων της προσωπικότητας και των επιπέδων των κυκλοφορούντων ορμονών στο αίμα.
Για παράδειγμα, υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ ανδρογόνων και ανδροπρεπείας, κυριαρχίας, δραστηριότητας, φιλοδοξίας, αυταρχισμού, καθώς και μειωμένη επίδραση του στρες έναντι κάποιας συγκινησιακής κατάστασης. Αντίθετα, στις γυναίκες υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ οιστρογόνων και ευαισθησίας, τρυφερότητας, ενδιαφέροντος για προσωπικές σχέσεις κ.ά.
Πριν οδηγηθούμε σε τελικά συμπεράσματα, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι μέχρι σήμερα έρευνες που συναρτούν τις διαφορετικές αποδόσεις (λόγω τις επίδρασης των ορμονών του φύλου) δεν έχουν συσχετιστεί επαρκώς με διαφορές διοικητικών δυνατοτήτων, λόγω της πολυπλοκότητας των παραγόντων που υπεισέρχονται στη σύνθεση μιας προσωπικότητας. Επίσης, ένας περιοριστικός λόγος στα αποτελέσματα των ερευνών προκύπτει από τη μη δυνατότητα μέτρησης της επίδρασης του κινήτρου στην αποτελεσματικότητα. Φαίνεται, όμως, ότι ορισμένες βιολογικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ ανδρών και γυναικών μάνατζερ μπορούν μέσα από ένα διαφορετικό “διοικητικό οδοιπορικό” να οδηγηθούν σε ανάλογα αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, ορισμένες διαφορές του φύλου μπορούν να πριμοδοτήσουν συγκεκριμένες ηγετικές δραστηριότητες υπέρ των γυναικών και κάποιες άλλες υπέρ των ανδρών.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ( Ενδεικτικά.....)
Ένας τομέας όπου αποδεδειγμένα υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις της συμπεριφοράς μεταξύ των δύο φύλων είναι αυτός της επικοινωνίας. Αυτή πραγματοποιείται με τρεις βασικούς τρόπους:
- Λεκτική επικοινωνία (με λέξεις)
Μεταξύ των δύο φύλων συναντάμε σημαντικές διαφορές που αφορούν στις λεκτικές ικανότητες. Για παράδειγμα, τα κορίτσια μιλούν νωρίτερα, κάνουν μεγαλύτερες και πιο πολύπλοκες προτάσεις, χρησιμοποιούν πλουσιότερο λεξιλόγιο και εμφανίζουν σπανιότερα λεκτικές ανωμαλίες. Παράλληλα, τα δύο φύλα διαφοροποιούνται και στην επικοινωνία του σώματος. Στη λεκτική επικοινωνία φαίνεται ότι οι γυναίκες μεταχειρίζονται πιο ευγενικούς τρόπους προσέγγισης. Χρησιμοποιούν συχνά την τεχνική μετατροπής μιας εντολής σε ερώτηση. Για παράδειγμα : “Υποθέτω ότι θα έχετε την εργασία έτοιμη έως τη Δευτέρα...;”, απαιτώντας έμμεσα μια σαφή απάντηση στο ερώτημά τους. Οι άνδρες προτιμούν να διατυπώνουν εντολές. Επίσης, η φρασεολογία των δύο φύλων είναι διαφορετική. Στις “γυναικείες” προτάσεις εμπεριέχεται συναίσθημα και επεξήγηση, οδηγώντας την επικοινωνία με δεξιοτεχνία και διαίσθηση, ενώ οι άνδρες αναφέρονται περισσότερο στο χρόνο, στο χώρο και στην ποσότητα, εστιάζοντας κατεξοχήν στο στόχο.
- Παραλεκτική επικοινωνία (τρόπος με τον οποίο λέγονται τα πράγματα)
Η χροιά και η ένταση της φωνής διαφέρουν στον άνδρα και στη γυναίκα, και αυτό οφείλεται στις ορμόνες του φύλου. Οι γυναίκες μιλούν συνήθως πιο χαμηλόφωνα και λιγότερο εριστικά από τους άνδρες συναδέλφους τους. Παρόλο που υπάρχει η πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι φλύαρες, από τεστ που έχουν πραγματοποιηθεί διαπιστώνεται ότι οι γυναίκες είναι φλύαρες, από τεστ που έχουν πραγματοποιηθεί διαπιστώνεται ότι οι άνδρες χρησιμοποιούν περισσότερες λέξεις για να περιγράψουν αυτό που θέλουν και διακόπτουν συχνότερα το συνομιλητή τους.
- Επικοινωνία χωρίς λέξεις
Η στάση του σώματος και οι χειρονομίες των δύο φύλων διαφέρουν επίσης. Οι άνδρες προσπαθούν να καταλάβουν περισσότερο ζωτικό χώρο, ενώ οι γυναίκες κάθονται, καταλαμβάνοντας μικρότερο χώρο. Ταυτόχρονα, οι γυναίκες χαμογελούν συχνότερα, διευκολύνοντας έτσι στην επικοινωνία. Ακούν πιο προσεκτικά και έχουν πιο εστιασμένη οπτική επαφή. Επίσης, αντιλαμβάνονται και αναλύουν περισσότερο τα μηνύματα της γλώσσας του σώματος.
Όλα τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά πριμοδοτούν πολύ τις γυναίκες στο χώρο της επικοινωνίας, στις δημόσιες σχέσεις, στη διαφήμιση, αλλά και σε πολιτιστικές και ανθρωπιστικές δραστηριότητες, όπως ο χώρος της υγείας.
- Οπτικό-χωρογνωστική ικανότητα
Η ικανότητα αυτή συνίσταται στο να φανταστεί κανείς ένα ακανόνιστο σχήμα να αιωρείται στο χώρο ή στην ικανότητα να διακρίνει τη σχέση μεταξύ σχήματος και αντικειμένου. Από πραγματοποιηθείσες μελέτες προκύπτει ότι η οπτικό- χωρογνωστική ικανότητα αποτελεί συνήθως “ανδρικό” προνόμιο και πρόκειται για έναν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα επιτυχίας σε επαγγέλματα όπως πιλότος, κατασκευαστής, μηχανικός κ.ά.
Συμπερασματικά, η γυναικεία φύση αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό τις νέες ανάγκες της εργασιακής αγοράς. Στο μέλλον , λοιπόν, ο ανταγωνισμός θα αλλάξει κατεύθυνση και είναι πιθανό να εμφανιστεί μεταξύ εργαζομένων του ίδιου φύλου. Επομένως, η προσοχή των γυναικών επιχειρηματιών θα πρέπει να εστιάσει στην
αποφυγή ανταγωνιστικότητας μεταξύ του ίδιου φύλου για τη διεκδίκηση μιας ηγετικής θέσης.
Παρή Ράπτη
Ιατρός-Ενδοκρινολόγος
