Δημήτρης Λοττίδης
Αυτόν το τίτλο έδωσα μέχρι σήμερα σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις, για να γίνει θέμα στα Μέσα και τα έντυπά μας. Δυστυχώς με τη σημερινή δημοσιογραφία, η οποία στη μεγάλη της πλειοψηφία κινείται μεταξύ του copy-paste και του Instagram, τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά. Αποφάσισα, λοιπόν, εγώ να γράψω το ταξιδιωτικό ρεπορτάζ που ήθελα να διαβάσω, εδώ στη στήλη μου.
Το ρεπορτάζ μας ξεκινά από τη λεωφόρο Μεσόγης στην Πάφο. Εκεί, στον δρόμο προς την Πόλη Χρυσοχούς, θα επιταχύνετε για να ξεφύγετε από την ασχήμια των καταστημάτων επίπλων και κάθε λογής εμπορευμάτων που χτίστηκαν όλα πριν το 2008, όταν πουλούσαν βίλες οι developers στους Άγγλους συνταξιούχους. Καθώς τα καταστήματα φεύγουν πίσω σας, το τοπίο αλλάζει. Τα πρώτα αμπέλια θα κάνουν την εμφάνισή τους, αλλά τα χωριά Τσάδα και Στρουμπί κάθε άλλο παρά γραφικά είναι. Στην περιοχή δύο είναι τα άξια λόγου σημεία. Tο ένα το πρότζεκτ Minthis Hils, όπου στο πουθενά (στην κυριολεξία) δίπλα από την Τσάδα, έφτιαξαν ένα σπουδαίο αρχιτεκτονικά οικισμό με κλασάτο golf club, στο οποίο μπορείτε να εντυπωσιάσετε αν έχετε καλεσμένους για φαγητό. Μετά την Τσάδα, σ’ έναν κατήφορο θα βρείτε το μικρό ζυθοποιείο Aphrodite’s Rock, όπου κάποιοι Άγγλοι φτιάχνουν φρέσκια μπύρα και σερβίρουν πολύ ωραίες και πολύπλοκες πίτσες, ψημένες σε φούρνο με ξύλα. Κάπου εδώ ξεκινά να διαμορφώνεται και η ομορφιά του τοπίου. Αμπέλια, ελιές και κυπαρίσσια γύρω από χωριά που φτιάχνονται όμορφα χρόνο με τον χρόνο. Πέτρα ξύλο και πλακόστρωτα διαμορφώνουν ένα μικρό σύμπλεγμα εικόνων που δεν βρίσκεις αλλού στην Κύπρο.
Μετά το Στρουμπί θα στρίψετε αριστερά και ανεβαίνοντας τους αμπελώνες θα συναντήσετε τα χωριά Κάθηκας, Αρόδες, Δρούσια, Ίνια, Κρήτου Τέρρα και λίγο πιο ανατολικά τη Μηλιού και τα Ακουρδάλια. Τα επτά αυτά χωριά μαζί με κάποια άλλα περικλείονται στο πρότζεκτ Λαόνα, ό,τι καλύτερο έχει η περιοχή. Κλίμα, πράσινο, αρχιτεκτονική ομορφιά και γαστρονομία. Κεφαλοχώρι είναι ο Κάθηκας, ο οποίος πλέον έχει όλους τους δρόμους του πλακόστρωτους, και μετρά επτά (7!) ταβέρνες, δυο καφενεία, μπαράκι για μπύρες και πιτσαρία. Κι όλα αυτά εναρμονισμένα στο περιβάλλον, με χαρακτήρα την πέτρα και τα κυπαρίσσια που δεσπόζουν στις εισόδους του. Αγαπημένη ταβέρνα ο Ιμμογενής, όπου ο Αποστόλης από τα Ιωάννινα σχοινοβατεί επιτυχημένα στην αυλή του μεταξύ κυπριακής, ελληνικής και αραβικής κουζίνας. Φαλάφελ, κοκκινιστό, τάκος, σουβλάκι, δηλαδή σπιτικό καλομαγειρεμένο φαγητό με γκουρμέ διάθεση. Αν είστε τυχεροί και είναι στην περιοχή η πεθερά του θα φάτε και ωραίο εκμέκ. Δεν είναι τυχαίο που κάθε βράδυ είναι γεμάτο το μαγαζί. Παραδίπλα φέτος δοκίμασα τον Αραούζο. Πολύ καλή νέα προσπάθεια, σ’ ένα παλιό όνομα ταβέρνας στο χωριό. Προσπαθεί και παίζει με επιτυχία στο στυλ του Ιμμογενή, ξεφεύγοντας από τα τετριμμένα.
Επειδή όμως ο τίτλος του κειμένου είναι τέτοιος, παραδίπλα από τις ταβέρνες, μέσα στους αμπελώνες και βλέποντας με πανοραμική θέα τον Ακάμα, βρίσκεται το Βασιλικό Οινοποιείο του Κάθηκα, όπου παράγεται ένα από τα καλύτερα κόκκινα κρασιά της Κύπρου, το Μέθυ. Αν κι έχει ως βάση ξενόφερτη ποικιλία (cabernet), αξίζει τα λεφτά του. Λίγο πιο κάτω πάνω στον δρόμο, περιτριγυρισμένο μέσα στα αμπέλια, είναι το σουβλακερί του Φύτου, το οποίο προτιμούν, όχι άδικα, οι ντόπιοι. Στη Δρούσια, το πλέον τουριστικά ανεπτυγμένο χωριό, μην ξεχάσετε να φάτε γλυκά του κουταλιού στο καφενείο, αν και το highlight είναι το τυροκομείο της Μαρίας. Το μοναδικό στην περιοχή με HACCP, φτιάχνει από τα κατσίκια της οικογένειας που βόσκουν στον Ακάμα το καλύτερο κίτρινο τυρί της Κύπρου. Μοιάζει με το κλασικό παφίτικο της φλαούνας, αλλά η Μαρία και η αδελφή της το έχουν ραφινάρει και το έχουν απογειώσει. Αν θα πάρετε χαλούμια, διαλέξτε τα φρέσκα χωρίς αλάτι και δοκιμάστε το χαλίτζι, λευκό τυρί που ωριμάζει με πιπεράτη γεύση και μοιάζει σαν φέτα. Η ιστορία λέει πως την πολύπλοκη τέχνη της τυροκομίας στην περιοχή την έφεραν Πελοποννήσιοι, που ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του Πύργου Τηλλυρίας. Σ’ αυτό το πνεύμα οι κάτοικοί του θέλουν να κατοχυρώσουν το χαλίτζι ως δικό τους προϊόν ΠΟΠ και διοργανώνουν και σχετικό φεστιβάλ στις 15 Αυγούστου.
Στις Αρόδες θα σας αρέσει μία από τις καλύτερες πλατείες και εκκλησίες της περιοχής, ενώ στην Ίνια το σημείο αναφοράς, πέραν από τη θέα, είναι ο... χασάπης ο Μίμης, ο οποίος είναι θρύλος για την ποιότητα στο κρέας του που προέρχεται από ζώα που βόσκουν ελεύθερα στον Ακάμα. Μιλώντας για κρέας, την καλύτερη σούβλα θα τη φάτε στο Βικλάρι, που βρίσκεται πάνω από την παραλία της Λάρας, σ’ ένα σημείο όπου ήταν το παρατηρητήριο (βικλάρι) των ντόπιων για τους πειρατές κουρσάρους.
Μεταξύ της βουνοκορφής, όπου βρίσκονται Δρούσια και Κάθηκας, και της κύριας οδικής αρτηρίας που ενώνει το Κτήμα και την Πόλη Χρυσοχούς, θα βρείτε πολλά δρομάκια για μικρές εκδρομές μέσα στα αμπέλια, δεκάδες ξωκλήσια και σπηλιές με ιστορία. Αγαπημένη μου διαδρομή είναι αυτή από τον Κάθηκα στη Μηλιού μέσω των Κουρδαλιών. Εδώ πραγματικά νομίζει κανείς πως βρίσκεται στην Τοσκάνη. Μεγάλοι, πράσινοι και περιποιημένοι αμπελώνες κι ένα μουσείο κρασιού στη μέση του πουθενά, όπου θα δείτε το μαραθεύτικο κρασί να ωριμάζει μέσα σε σπηλιές που τρέχουν νερό. Στον δρόμο προς τα Ακουρδάλια το τοπίο αγριεύει και ομορφαίνει ακόμη περισσότερο. Στα Πάνω Ακουρδάλια, που μοιάζουν με νεότευκτο χωριό, έμενε η Σούζαν από τη Σκωτία. Βοτανολόγος, που είχε στήσει στο παλιό σχολείο μια μικρή βιοτεχνία με βάση τα τοπικά βότανα. Σαπούνια, φάρμακα, μπαχαρικά και ό,τι άλλο μπορείτε φανταστείτε να παράγεται από βότανα, φτιάχνονταν με μεράκι στο εργαστήρι της. Η Σκωτζέζα έφυγε ξαφνικά φέτος και το gossip της περιοχής λέει πως ο κοινοτάρχης βλέποντας την επιτυχία της, της αύξησε κατακόρυφα το νοίκι.
Λίγο πιο κάτω, στα παλιά και γραφικά Ακουρδάλια υπάρχει πανδοχείο και εστιατόριο με καφενείο. Προχωρώντας προς την καταπράσινη Μηλιού είναι να απορείς πού την ανακάλυψαν και έφτιαξαν δεκάδες βίλες και ξενοδοχείο με σπα. Στη Μηλιού βέβαια η αποκάλυψη είναι η πολυβραβευμένη ταβέρνα Ο Παγκράτιος, από το όνομα του παππού παπα-Παγκράτιου, σ’ ένα ανακαινισμένο αρχοντικό στη μικρή πλατεία του χωριού. Το φαγητό είναι πολύ καλό, όμως το καλύτερο είναι η εξυπηρέτηση, το περιβάλλον και η φροντίδα της Κατερίνας, της ταβερνιάρισσας. Με τέσσερα μικρά παιδιά και σύζυγο αστυνομικό της λιμενικής, η Κατερίνα πάντα με το χαμόγελο μαγειρεύει, σερβίρει και φροντίζει μαζί με τον πεθερό της τους πάντες. Παράπονό της είναι πως η αστυνομία μοιράζει πρόστιμα για πάρκινγκ στους πελάτες της! Ναι είναι παλαβό, αλλά αληθινό. Η τοπική αστυνομία τρέχει από το Στρουμπί στη Μηλιού η ώρα δέκα το βράδυ, για να βάλει πρόστιμα στα αυτοκίνητα που σταθμεύουν παράνομα (?) στον δρόμο. Αυτό θα πει στήριξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας και του τουρισμού. Πού; Στη Μηλιού (το είδα με τα μάτια μου). Η μαλακία στο απόγειό της.
Φεύγοντας από τη Μηλιού, η οποία το σούρουπο μοιάζει με ιταλικό χωριουδάκι, θα κατευθυνθείτε μέσω του κύριου δρόμου στην Κρήτου Τέρρα. Στον δρόμο για το χωριό θα συναντήσετε την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, μνημείο αρχιτεκτονικής που χτίστηκε το 1200μ.Χ. και σήμερα προστατεύεται από την UNESCO. Αν την παρατηρήσετε καλά με του κυλίνδρους και τους τσιμεντένιους θόλους στη στέγη, θα δείτε ότι θυμίζει έντονα εκκλησία στις Κυκλάδες, αλλά με πέτρινους τοίχους. Όσοι επισκέφτηκαν το ξενοδοχείο Anassa θα διαπιστώσουν τις επιρροές της συγκεκριμένης εκκλησίας (στέγη και καμάρες) στην αρχιτεκτονική του. Κάποτε, ο Αλέκος Μιχαηλίδης μού είχε εκμυστηρευτεί πως η αρχιτεκτονική του ξενοδοχείου ήταν βασισμένη σε παρακείμενες εκκλησίες, αλλά δεν είχα ποτέ φανταστεί πως αναφερόταν σε εκκλησία του χωριού της καταγωγής μου.
Μιλώντας γι’ αυτό, θα φτάσετε στην Κρήτου Τέρρα. Χωριό καταγωγής του προπάππου μου πριν μετακομίσει όλη η οικογένεια, μαζί με το μισό χωριό στο Κάιρο στις αρχές του 20ού αιώνα. Η Κρήτου Τέρρα, ένα ξεχασμένο από την πολιτεία χωριό, είναι ένας από τους πλέον ιστορικούς τόπους της Κύπρου. Χωριό των δραγομάνων Κορνέσιου και Χατζιωσήφ, του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, έχει ένα από τα λίγα κεφαλόβρυσα της χώρας και ήταν το πρώτο χωριό με ηλεκτρισμό μέσω ιδιωτικής γεννήτριας! Εκεί, το 1878 στεγαζόταν το πρώτο καζίνο της Κύπρου, από τις αίθουσες του οποίου πέρασε η τότε αριστοκρατία της Μεσογείου, όπως ο Βασιλιάς Φαρούκ της Αιγύπτου. Το κτήριο σώζεται και τα βερεσέδια είναι γραμμένα ακόμη στους τοίχους (!). Στην πλατεία ο κύριος Γλαύκος θα σας φτιάξει σουβλάκια της ώρας, και ο δραστήριος κοινοτάρχης Δέρβης Χαραλάμπους θα σας κάνει ξενάγηση στη σημαντική ιστορία του χωριού, το μουσείο, το πλυσταριό, και τα σπίτια των δραγουμάνων και του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού. Κοινό μυστικό των Κρηθκιοτών είναι οι καταρράκτες και οι λίμνες, που βρίσκονται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το χωριό.
Δημήτρης Λοττίδης
demetris@sppmedia.com
Twitter: @dlottides
