Κείμενο: Αμάντα Μιχαλοπούλου
Πρωτοταξίδεψα στη Νέα Υόρκη γύρω στα είκοσι. Έμεινα στο λοφτ της φίλης μου της Ελάιζα στην Ann Street, κοντά στους Δίδυμους Πύργους. Το διαμέρισμα –μονόχωρο, ψηλοτάβανο– στεγαζόταν σ’ ένα κτίριο με βιοτεχνίες και ησύχαζε παράξενα το βράδυ, που σταματούσε το πέρα δώθε των Κινέζων υφαντουργών. Η Ελάιζα μου έμαθε να περπατάω γρήγορα, νεoϋορκέζικα, επειδή η Όλι, η σκυλίτσα της, ήταν βιαστική – τρέχαμε ξοπίσω της στην Μπρόντγουεϊ. Μου έμαθε επίσης τα καραόκε μπαρ και το Joe’s Shanghai με τα μαγικά του soup dumplings, γεμισμένα με ζωμό χοιρινού – δαγκώνεις και ρουφάς προσεκτικά, για να μην πλημμυρίσει το πιάτο σου. Μου έμαθε και την έκφραση «doggy bag», που ισούται με την περίφραση «τυλίξτε μας το φαγητό για το σπίτι», πράγμα αδιανόητο στην Αθήνα της δεκαετίας του 1980, όπου πέταγες χωρίς δεύτερη σκέψη τα περισσεύματα.
Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Οι Δίδυμοι κατέρρευσαν, η Ελάιζα μετακόμισε στην Ελλάδα – θυμάμαι ακόμη τη σπασμένη φωνή της στο τηλέφωνο, το βήξιμο στο ακουστικό, το 2001 δεν είχαμε WhatsApp. Όσο για το Joe’s Shanghai, άνοιξε ένα παράρτημα στο κέντρο του Manhattan.
Μοιάζει οξύμωρο σε μια τόσο θορυβώδη πόλη, αλλά υπάρχει κι αυτό: Meditation Parade. (Φωτογραφία: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΜΠΙΤΗ)
Τα επόμενα χρόνια, η γλύπτρια Ζωή Κεραμέα μας ξεναγούσε στην πόλη με μια ολόδική της αίσθηση κατεπείγοντος: έπρεπε να δούμε κάτι νέο, είτε επρόκειτο για το γιαπωνέζικο εστιατόριο En, είτε για το Eataly, ένα ευγενές mall ιταλικής διατροφής, με πίτσα, τρούφες και prosecco, είτε για τη νέα έκθεση στο ΜoΜΑ ή τις γκαλερί που ξεφύτρωναν στο Chelsea σαν μανιτάρια. Η Ελένη μάς μύησε στον κόσμο των σόου – η μόνη Ελληνίδα χορεύτρια μπουρλέσκ που έχω συναντήσει στη ζωή μου, μια μυθιστορηματική γυναίκα, ταυτόχρονα μητέρα και σοουγούμαν, και συγγραφέας. Και η κόρη μας μας μύησε άθελά της στην παράξενη γοητεία των μιούζικαλ: είδαμε την Άννυ, τη Μαίρη Πόπινς που κατέβαινε με την ομπρέλα της από το ταβάνι, τον Σπάιντερμαν, την οικογένεια Άνταμς.
Ό,τι μάθαμε το μάθαμε χάρη σε φίλους. Ο Νίκος Αλεξίου, καθηγητής στο Queens College, μας πήγαινε στο Ground Zero για να διαπιστώσουμε την πρόοδο των εργασιών: στην αρχή τα σωθικά και το χώμα, έπειτα σκαλωσιές, τέλος το μνημείο. Σταματούσαμε στο Caffe Reggio του Greenwich Village, εκεί όπου οι Αμερικανοί μυήθηκαν στον αυθεντικό καπουτσίνο από τον Ντομένικο Παρίζι, με την ιστορική μηχανή εσπρέσο του 1902 να φιγουράρει ακόμη πάνω στον πάγκο. Στα πιο πρόσφατα ταξίδια μου, η Bάγια με πήγε στο Jora, ένα γνήσιο περουβιάνικο του Long Island, κι ο ποιητής Έρικ Γκαμαλίντα στο Grand Bazaar, την κυριακάτικη υπαίθρια αγορά αντικών της Columbus Avenue. Η διευθύντρια του Paris Review, Έμιλι Νέμενς, μου έδωσε ραντεβού στο φασαριόζικο μπαρ Campbell Apartments. Όσο για την Κάρεν Έμεριχ, τη μεταφράστρια των βιβλίων μου στην Αμερική, με πήγαινε πάντα σε μερικά από τα πιο παράξενα μέρη που ξέρω: όπως το Βurger Joint, αυτό το μικροσκοπικό ταραντινικό χαμπουργκεράδικο, κρυμμένο πίσω από μια βελούδινη κουρτίνα στο πολυτελές ξενοδοχείο Park Meridien.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν, οι ζώνες ενδιαφέροντος μετατοπίζονταν. Οι γκαλερί κατέβηκαν σύσσωμες στο Chelsea, το Spanish Harlem αναβαθμίστηκε και πάνω σε μια παλιά σιδηροδρομική γραμμή του Lower West Side σχεδιάστηκε το High Line: μια υπέργεια διαδρομή μερικών χιλιομέτρων με βλάστηση, ξύλινες ξαπλώστρες και εγκαταστάσεις έργων τέχνης, που σήμερα συνδέει νοητά το Whitney με τα νεόδμητα Hudson Yards.
Ησυχία και βιολογικές καλλιέργειες στη Union Square. (Φωτογραφία: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΜΠΙΤΗ)
Η Union Square καθάρισε κάπως από ναρκωτικά και γέμισε με βιολογικό κέιλ και τυριά που έρχονται κατευθείαν από φάρμες των Hamptons. Μετά τα ντάινερ με τα χάμπουργκερ και τα ντόνατς, και τo ακριβό σιτεμένο rib steak, οι Νεοϋορκέζοι ανακάλυψαν τη γυμναστική και την υγιεινή διατροφή. Juicing, φυτική πρωτεΐνη, cross fit και άγιος ο Θεός. Πουτίγκα με σπόρους τσία για πρωινό, μάτσα με γάλα καρύδας στο διάλειμμα της δουλειάς και το περίφημο cbd, τουτέστιν κανναβιδιόλη (που τη βρίσκεις στις αγορές βιολογικών, στα καφέ, αλλά και στα pet shops, αφού μερικές σταγόνες cbd χαλαρώνουν και τους πιο υστερικούς σκύλους). Πέρυσι, άνοιξε και το πρώτο gender fluid κατάστημα ρούχων (εμείς παλιά τα λέγαμε unisex).
Ακούγεται ειρωνικό, αλλά δεν είναι: δεν πρόκειται μόνο για την πλήξη μιας υπερκαταναλωτικής κοινωνίας, που ανακαλύπτει συνεχώς κάτι καινούργιο για να διασκεδάζει. Πρόκειται επίσης για την ποιητική πίστη στη δυνατότητα μιας νέας αρχής.
Αυτό το μυρμήγκιασμα ελευθερίας και τρέλας που προκαλεί η Νέα Υόρκη το ένιωθα ακόμη και με την τετράχρονη κόρη μου γραπωμένη σαν μαϊμουδάκι στον γοφό, στο υπαίθριο βιβλιοπωλείο του Bryant Park, πίσω από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Νιώθω την ίδια ένταση και σήμερα, χρόνια μετά, όταν τρέχω να προλάβω την Αν Κάρσον: μου γράφει τελευταία στιγμή πως έχει μία ωρίτσα για καφέ πριν πάει για μάθημα spinning, σε ένα γυμναστήριο δίπλα στο New York University. Mόνο στη Νέα Υόρκη αυτή η μυθική φιλόλογος και ποιήτρια θα μπορούσε να ιδρώνει πάνω σε ένα στατικό ποδήλατο και κανείς τριγύρω να μη νοιάζεται.
Η Νέα Υόρκη σε κάθε ταξίδι είναι Νέα. Αλλιώτικη. Παρότι διατηρεί αναλλοίωτο τον πυρήνα της, τη μεγάλη υπαρξιακή αντήχηση που προσφέρει, την αίσθηση ότι σε αυτή τη ζωή είμαστε βαθιά μόνοι μας, αλλά και ταυτόχρονα έτοιμοι να συναντήσουμε τους άλλους – χιλιάδες, εκατομμύρια άλλους που βαδίζουν κατά πάνω μας στην Πέμπτη Λεωφόρο με γυαλιά ηλίου, μεγάλα καπέλα, μικρά τσιουάουα, δήθεν αδιαπέραστοι, αλλά κατά βάθος εύθραυστοι κι έτοιμοι να ξεχειλίσουν σαν soup dumpling.
Βόλτα στο High Line. (Φωτογραφία: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΜΠΙΤΗ)
Συμβαίνει αυτό που γράφει ο Φιτζέραλντ στον «Μεγάλο Γκάτσμπι»: «Την πόλη, όταν τη βλέπεις από τη γέφυρα Κουίνσμπορο, είναι σαν να την αντικρίζεις πάντα για πρώτη φορά, στην πρώτη της άγρια υπόσχεση όλου του μυστηρίου και της ομορφιάς του κόσμου». Αυτό το μυστήριο και την ομορφιά θα ήθελα να περιγράψω. Τη Νέα Υόρκη ως μυθιστορηματικό χαρακτήρα. Μοιάζει με τους ήρωες του Bildungsroman, εφήβους που μεγαλώνουν και παλεύουν να ωριμάσουν μέσα από τις περιπέτειές τους. Με τέτοιους όρους θα έπρεπε να περιγράφουμε τις αλλαγές στην πιο εφηβική πόλη που υπάρχει από καταβολής πολεοδομίας. Παρά τις τόσες περιπέτειες, τις αλλαγές στη ρυμοτομία, στις συνήθειες, στα τοπόσημα, η Νέα Υόρκη δεν μεγαλώνει. Ή μάλλον μεγαλώνει: δεν ενηλικιώνεται.
