Μαρία Σάββα
Μερικά μικρά φυτά ανθίζουν στην Ανταρκτική, ένα δυσοίωνο σημάδι για την υπόλοιπη ήπειρο και τον κόσμο. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν μερικούς μήνες στο Current Biology διαπιστώνει ότι τα μόνα ανθοφόρα φυτά της ηπείρου αναπτύσσονται γρήγορα την τελευταία δεκαετία, χάρη στις υψηλότερες θερμοκρασίες.
«Η Ανταρκτική λειτουργεί ως καναρίνι σε ένα ανθρακωρυχείο», έγραψε σε ένα email η Nicoletta Cannone, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και αναπληρώτρια καθηγήτρια οικολογίας στο ιταλικό πανεπιστήμιο Insubria.
Το σκληρό τοπίο της Ανταρκτικής σημαίνει ότι τα φυτά είναι λίγα και μόνο δύο μπορούν να ανθίσουν. Η μελέτη εξέτασε την εξάπλωση αυτών των δύο, του Deschampsia antarctica, ένα είδος χόρτου, και του Colobanthus prettynsis, που βλασταίνει μικροσκοπικά κίτρινα λουλούδια, μεταξύ 2009 και 2018. Αυτά τα φυτά, είπε η Cannone, «έχουν έναν καλά προσαρμοσμένο μεταβολισμό στο σκληρά Ανταρκτικό κλίμα: είναι σε θέση να φωτοσυνθέσουν σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν καλυμμένα από χιόνι και μπορούν να ξαναρχίσουν την ανάπτυξή τους στο τέλος του μακροχρόνιου χειμώνα της Ανταρκτικής».
Ενώ τα φυτά ζουν σε μέρη των νησιών της Ανταρκτικής, η Cannone και η ομάδα της συγκέντρωσαν τις παρατηρήσεις τους για τα φυτά στο νησί Signy, στην περιοχή των Νήσων Νότιο Όρκνεϋ, λόγω ενός ισχυρού ιστορικού δεδομένων που σχετίζεται με την ανάπτυξη των φυτών. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες συνέκριναν τον ρυθμό ανάπτυξης κατά τη διάρκεια αυτής της εννεάχρονης περιόδου με προηγούμενες έρευνες για την ανάπτυξη που έγινε από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Γρασίδι που αναπτύσσεται στους βράχους στο νησί Cuverville, Ανταρκτική.
Αποδεικνύεται ότι τα φυτά αγαπούν τον πιο ζεστό καιρό. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το Colobanthus αναπτύχθηκε πέντε φορές πιο γρήγορα μεταξύ 2009 και 2018 σε σύγκριση με ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ 1960 και 2009. Η Deschampsia, εν τω μεταξύ, πραγματικά απογειώθηκε, αυξάνοντας την ανάπτυξή της 10 φορές περισσότερο την περασμένη δεκαετία από ό,τι πριν. Το Signy Island έχει δει συνολική αύξηση 1 βαθμού Κελσίου στη μέση ετήσια μέση θερμοκρασία μεταξύ 1960 και 2018. Είναι σαφές ότι αυτά τα φυτά επωφελούνται από το νέο γαλήνιο περιβάλλον.
«Η εργασία μας παρέχει τις πρώτες ενδείξεις επιταχυνόμενων επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του κλίματος στην Ανταρκτική», είπε στην συνέχεια η Cannone. Τα φυτά, έγραψε, «είναι ο καλύτερος βιοδείκτης των χερσαίων οικοσυστημάτων, καθώς δεν μπορούν να αποφύγουν την υπερθέρμανση του κλίματος μετακινώντας» όπως τα ζώα.
Ενώ η ήπειρος δεν βλέπει τόσο γρήγορες κλιματικές αλλαγές όσο η Αρκτική, νέα έρευνα δείχνει όλο και περισσότερο ότι η Ανταρκτική δεν είναι απρόσβλητη από την υπερθέρμανση, όπως θεωρούσαν ορισμένοι επιστήμονες προηγουμένως. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020 διαπίστωσε ότι η Ανταρκτική θερμάνθηκε τρεις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο τα τελευταία 30 χρόνια.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ανταρκτική έχει επίσης δει μια αρκετά τρομακτική ποσότητα απώλειας πάγου: Μεταξύ 2008 και 2015, η απώλεια πάγου στον ωκεανό της ηπείρου αυξήθηκε κατά 36 δισεκατομμύρια γαλόνια ετησίως.
Οι παγετώνες της Ανταρκτικής έχουν πλέον αποσταθεροποιηθεί σε σύγκριση με τις μετρήσεις που έγιναν το 1992. Αρκετοί βασικοί παγετώνες που λειτουργούν ως στηρίγματα για μεγάλες ποσότητες πάγου, όπως ο παγετώνας Thwaites και ο παγετώνας της Doomsday έχουν δείξει απίστευτα ανησυχητικά σημάδια «στρες» τα τελευταία χρόνια.
Υπάρχουν πιθανώς κάποιοι μη κλιματικοί παράγοντες που βοηθούν τα λουλούδια να ανθίσουν, σύμφωνα με τη μελέτη. Η φώκια της Ανταρκτικής αναπαύεται σε νησιά της Ανταρκτικής, όπως το Signy, και όλη αυτή η δραστηριότητα της φώκιας στην ξηρά μπορεί να ενοχλήσει σοβαρά τους φυτικούς πληθυσμούς. Η μελέτη διαπίστωσε ότι αυτές οι φώκιες ήταν λιγότερο παρούσες τα τελευταία χρόνια στο νησί Signy, κάτι που μπορεί να βοηθήσει τα φυτά.
Αλλά συνολικά, είναι σαφές ότι ο θερμότερος καιρός λόγω της κλιματικής αλλαγής επιταχύνει την ανάπτυξη αυτών των φυτών, με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι περίμεναν οι επιστήμονες.
«Μας εξέπληξε η ταχύτητα που ανιχνεύθηκε εδώ, γιατί ήμασταν σίγουροι ότι καταγράψαμε μια αύξηση αυτών των φυτών μεταξύ των ερευνών μας, αλλά δεν μπορούσαμε να υποθέσουμε ένα γεγονός τέτοιου μεγέθους», συμπλλήρωσε η Cannone. «Οι στατιστικές μας αναλύσεις δείχνουν ξεκάθαρα τη σχέση μεταξύ της καλοκαιρινής θέρμανσης και της ανάπτυξης των φυτών».
