Αφροδίτη Δερματά
Την δεκαετία του 80 στην επαρχία της Ελλάδας ήταν ιδιαίτερα σπάνιο το ν’ ακούσεις ότι ένα ζευγάρι χώρισε. Πολλές φορές συζητιόταν χαμηλόφωνα ότι κάποιοι δεν τα πήγαιναν καλά , ότι κοιμόντουσαν σε ξεχωριστές κρεβατοκάμαρες, ότι απιστούσαν αλλά το να καταλήξουν σε διαζύγιο ήταν πολύ ακραίο βήμα.
Οι μανάδες μας μας γαλούχησαν με την πεποίθηση ότι το διαζύγιο ήταν αμαρτία και ότι όπως κι αυτές και όπως και οι μανάδες τους υπέμεναν συμβιβαστικά έναν πεθαμένο γάμο, έτσι έπρεπε να κάνουμε κι εμείς. Άλλωστε αν ο άντρας δεν σε χτυπάει είναι καλός, τι κι αν ξενοπήδησε μια φορά. Αν πάλι δεν πίνει είναι καλός τι πειράζει αν σε υποτιμάει σε βρίζει και σου μιλάει άσχημα όλη μέρα. Αν είναι δουλευταράς πάλι είναι καλός, τι σημασία έχει αν σου ρίχνει και κανένα χαστούκι όταν θυμώνει…Δεν συζητάμε το ενδεχόμενο να σου έχει τελειώσει το αίσθημα και να μην τον θέλεις πλέον. Το να χωρίσεις γι’ αυτό τον λόγο ήταν ταινία επιστημονικής φαντασίας. Γενικά «Ούς ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω», τελεία και παύλα. Έτσι στην σπάνια περίπτωση που ένα ζευγάρι χώριζε, το παιδί του ήταν δακτυλοδεικτούμενο. Δεν είχε καν όνομα, ήταν απλά παιδί χωρισμένων γονιών με πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Οι μεγάλοι το έλεγαν ψιθυριστά και με φρίκη σε σημείο που μας περνούσαν την εικόνα ότι ένα τέτοιο παιδί δεν πρέπει να το πολυπλησιάζεις γιατί μπορεί να σε κολλήσει κανένα διαζύγιο και να τρέχεις. Λες και ήταν κολλητική ασθένεια. Έτσι κοιτούσαμε τα παιδιά των χωρισμένων γονιών εξ αποστάσεως σαν να ήταν σπάνια και κάπως τρομακτικά φαινόμενα. Δεν το συζητώ πως κοιτούσαμε τα παιδιά, γονιών που δεν είχαν καν παντρευτεί. Αυτά ήταν στιγματισμένα μέχρι το μεδούλι και σίγουρα ανήκαν σε έναν κατώτερο Θεό ο οποίος τα κρατούσε έξω από τον κύκλο μας. Τον κύκλο των «εκλεκτών».
Σήμερα οι αναμνήσεις του Facebook μου έβγαλαν μια εκδρομή που είχαμε κάνει πριν σχεδόν δέκα χρόνια στο βουνό. Είμασταν τέσσερα ζευγάρια. Πλέον οι περισσότεροι έχουμε χωρίσει. Μόνο ένα ζευγάρι από την παρέα γλίτωσε από την επέλαση του διαζυγίου. Είναι γεγονός, οι άνθρωποι πλέον χωρίζουν, κλείνουν κύκλους, ξεκινάνε καινούργιους χωρίς φόβο και πάθος. Άλλωστε η εποχή μας αλλάζει τρέχει με αλματώδεις ρυθμούς εξέλιξης.
Η Θέκλα Bασιλείου είναι συστημική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και φίλη μου. Με ένα ποτήρι κρασί τα Σαββατόβραδα συζητάμε για όσα προβληματίζουν. Με αυτή την χαλαρή διάθεση την ρώτησα γιατί τα τελευταία χρόνια χωρίζουν τόσο πολύ οι άνθρωποι. Η μια κουβέντα έφερε την άλλη και κάπως έτσι λύθηκαν όλες οι απορίες περί χωρισμού.
Σας παραθέτω την κουβέντα μας!
Ποιοι είναι οι κύριοι που χωρίζουν τα ζευγάρια σήμερα;
Οι λόγοι που οδηγούν σε χωρισμό είναι πολύπλοκοι και διαφορετικοί για κάθε ζευγάρι. Μπορεί να αφορούν στην έλλειψη επικοινωνίας, την δυσκολία συμβιβασμού, τις οικονομικές δυσκολίες, διαφορετικές αξίες και στόχους, τις προσωπικές δυσκολίες του κάθε συντρόφου, την απιστία. Για άλλους έχει να κάνει με το ότι η σχέση δεν τους προσφέρει πλέον ευχαρίστηση ή ότι χρειάζεται τόση πολλή προσπάθεια που νιώθουν ότι δεν αξίζει τον κόπο. Πολλές φορές βλέπουμε ότι οι σύντροφοι απομακρύνονται ή «χάνονται» μέσα στις προκλήσεις της καθημερινότητας.
Πότε θεωρείς ότι είναι σωστό να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό- σύμβουλο;
Όταν οι σύντροφοι νιώθουν ότι δεν μπορούν να βρουν λύσεις μόνοι τους. Η επαγγελματική συμβουλή μπορεί να προσφέρει νέες οπτικές και εργαλεία για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Σε ποιες περιπτώσεις είναι αναπόφευκτος ο χωρισμός;
Όταν η διατήρηση της σχέσης έχει μεγαλύτερο κόστος από τον χωρισμό, δηλαδή η διατήρηση της σχέσης είναι επιζήμια για την ευημερία ενός ή και των δύο ατόμων. Ή όταν οι άνθρωποι δεν βρίσκουν πλέον νόημα να προσπαθούν.
Τι χρειάζεται, λοιπόν, πρακτικά για να πραγματοποιηθεί ένας χωρισμός χωρίς πολλές παρενέργειες;
Αυτό είναι μάλλον δύσκολο! Δεν υπάρχουν χωρισμοί χωρίς συνέπειες, είτε αυτές είναι ψυχοσυναισθηματικές, είτε πρακτικές. Πιθανόν όμως να διευκολύνει η ανοικτή και ειλικρινής επικοινωνία, ο σεβασμός στα συναισθήματα του άλλου, ο περιορισμός των χρεώσεων και, όπου χρειάζεται, η βοήθεια ειδικού.
Συγχωρείται η απιστία;
Ναι! Δεν είναι εύκολη υπόθεση και σίγουρα εξαρτάται από πολλές διαφορετικές παραμέτρους. Δηλαδή αν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό ή αν συμβαίνει κατ’ εξακολούθηση, αν ήταν συναισθηματική ή σεξουαλική, η ποιότητα της σχέσης του ζευγαριού, το κοινωνικό πλαίσιο, οι αντιλήψεις για την απιστία, πως επικοινωνήθηκε, οι ερμηνείες, η ψυχική ωριμότητα των συντρόφων… Χρειάζεται δουλειά και χρόνο αλλά είναι εφικτό να επανοικοδομηθεί η εμπιστοσύνη και ακόμα και γίνει πιο λειτουργική η σχέση μετά.
Τι θα συμβούλευες κάποιον που μένει σε μια «βαλτωμένη» σχέση;
Οι άνθρωποι συνήθως έχουν λόγους που επιλέγουν να μένουν σε σχέσεις που δεν τους ικανοποιούν ή που φαντάζουν αδιέξοδες. Αυτό έχει μέσα πολλή ψυχική φθορά όμως. Για κάποιον που επιλέγει να παραμείνει θα έλεγα διερευνήσει τους λόγους και κατά πόσον έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια βελτίωσης της σχέσης.
Πως μπορεί να γίνει πιο ανώδυνος ο χωρισμός για τα παιδιά;
Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά θα αντιμετωπίσουν τα διαζύγιο συνήθως σχετίζεται με τη διαχείριση των γονέων. Αν οι πρώην σύντροφοι αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον με σεβασμό και διάθεση συνεργασίας, η μετάβαση των παιδιών θα είναι σαφώς πιο εύκολη. Από εκεί και έπειτα είναι αναμενόμενο τα παιδιά να έχουν αρνητικά συναισθήματα, απορίες και φυσικά χρειάζονται χρόνο να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Τα παιδιά είναι προσαρμοστικά και δεν τραυματίζονται από ένα διαζύγιο. Αυτό που τα τραυματίζει είναι η «πολεμική» διάθεση των μεγάλων.
Μερικά tips που μπορεί να αναζωπυρώσουν την σχέση του ζευγαριού;
Καταρχάς χρειάζεται να δημιουργήσουμε τον χώρο όπου το ζευγάρι θα μπορεί να υπάρξει. Να θυμηθούμε δηλαδή ότι είμαστε και ζευγάρι. Ο κοινός χρόνος, η επικοινωνία, ο ερωτισμός, αλλά και το να δείξω στον άλλον ότι είναι προτεραιότητα, ότι εξακολουθώ να τον «βλέπω», είναι σημαντικά. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει και η θεραπεία ζεύγους, είτε αφορά τον επαναπροσδιορισμό της επικοινωνίας, είτε την σεξουαλική ανανέωση.
Στις μέρες μας αποτελεί ταμπού ο χωρισμός όπως στο παρελθόν;
Πλέον είναι σαφώς ποιο αποδεκτό κοινωνικά αφού είναι και πολύ πιο σύνηθες. Προφανώς υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στις αστικές και τις μη αστικές περιοχές, καθώς και στο φύλο, υπάρχουν ακόμα στερεότυπα, δεν υπάρχει όμως το στίγμα των προηγούμενων δεκαετιών.
Πως μπορεί κάποιος να συνέλθει από έναν χωρισμό;
Σίγουρα χρειάζεται χρόνος για να πενθήσει κανείς την απώλεια αλλά και να προσαρμοστεί στην επόμενη μέρα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος που θα πρέπει κάποιος να ξεπεράσει τον χωρισμό και δεν χρειάζεται να βιάζεται να πάει παρακάτω. Η αυτοφροντίδα, όπως ο καθένας την ορίζει, είναι βοηθητική καθώς και το υποστηρικτικό κοινωνικό και οικογενειακό πλαίσιο.
Θέκλα Βασιλείου
Ψυχολογος- Συστημική Ψυχοθεραπευτρια
Ορφέως 2 Λευκωσία Τηλ. 22 254774
